Uyuşturucu Madde İmal ve Ticaret Suçu

Uyuşturucu maddelere ilişkin suçlar; 5237 sayılı TCK’nın İkinci Kitap, Topluma Karşı Suçlar başlıklı Üçüncü Kısım, Kamu Sağlığına Karşı Suçlar başlıklı Üçüncü Bölümünde 188-192. Maddeleri arasında uyuşturucu veya uyarıcı madde imal, ithal ve ihraç suçları ise Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde İmal ve Ticareti başlıklı 188. maddede düzenlenmiştir.

Uyuşturucu veya Uyarıcı Madde

Hangi maddelerin uyuşturucu veya uyarıcı madde olduğuna ilişkin TCK’da bir tanım bulunmamaktadır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeler, kişinin kullanması ile birlikte bedeninde uyuşturucu veya uyarıcı etki meydana getiren ve kullanımının devam etmesi halinde fiziksel ve psikolojik bağımlılık yapan maddeler olarak tanımlanabilmektedir. TCK da uyuşturucu maddeleri tanımlamamış ve sınırlandırmamış, ancak 188. maddesinin 4. fıkrasında, uyuşturucu maddenin türünün eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri ve bazmorfin olmasını cezayı artıran bir neden olarak belirtilmiştir.

TCK 188 Kapsamında Suç Teşkil Eden Fiiller ve Cezaları

TCK’nın 188. maddesinin 1. fıkrasında yaptırıma bağlanan ilk seçimlik hareket, uyuşturucu madde imal etmektir. TCK madde 188/1 uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal etmek suç olarak sayılmıştır. İmal, doğal ya da sentetik olsun, uyuşturucu özelliği bulunan veya bulunmayan maddelerin, uyuşturucu özelliğini ortaya çıkararak, kullanmaya elverişli hale getiren faaliyetlerdir. Uyuşturucu maddelerin niteliğinde herhangi bir değişiklik yapmayan işlemler imal kavramı içine girmemektedir. Uyuşturucu madde imalinden söz edebilmek için, maddenin niteliğinde değişiklik olması gerekmektedir. Uyuşturucu veya uyarıcı madde içeren bitkilerin yetiştirilmesi, toplanması, istiflenmesi ve saklanması TCK madde 188/1’de bahsi geçen imal kavramında değerlendirilmez. Örneğin kenevir bitkisinin yetiştirilmesi, yapraklarının toplanıp kurutulması, ufalanıp elenmesi, plaka haline getirilmesi imal kavramı içerisinde değerlendirilemeyeceği gibi, uyuşturucu maddenin muhafaza edilmesi için yapılan işlemler de, imal niteliğinde sayılmayacaktır. Yargıtaya göre ele geçirilen uyuşturucu madde ile alet ve malzemelerin imale elverişli olup olmadığı hususunda, Adli Tıp Kurumu İhtisas Dairesinden görüş alınması gerekmektedir.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak imal eden kişi yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

TCK’nın 188. maddesinin 1. fıkrasında yaptırıma bağlanan bir diğer seçimlik hareket, uyuşturucu madde ithal etmektir. TCK madde 188/1 uyarınca uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ithal etmek suç olarak sayılmıştır. Kanunda suçun konusu olarak tanımlamış olan uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin, ruhsatsız veya ruhsata aykırı, yani yasa dışı olarak ülke dışından ülke sınırları içerisine sokulması ile suç gerçekleşmektedir. Yargıtaya göre Türkiye’den transit olarak geçirilen uyuşturucu maddenin Türkiye’ de bırakılacağına ilişkin bir delilin
bulunmaması halinde, ithal etme değil, nakletme suçu oluşmaktadır. İthal edilen uyuşturucu madde miktarının kullanım sınırlarını aşmaması ve failin bu maddeyi kullandığının tespit edilmesi halinde suçun ithal değil, kullanmak için uyuşturucu madde bulundurma suçu oluşur. İthal, ihraç veya kullanma suçunun ayrımı için kişinin kastı, kişisel kullanım için ülkeye sokulmuş olup olmadığı, uyuşturucu maddenin miktarı, kişinin ekonomik durumu, uyuşturucu madde bağımlısı olup olmadığı, daha önce uyuşturucu madde suçları nedeniyle cezalandırılıp cezalandırılmadığı gibi dışa yansıyan hususların göz önüne alınarak bu konuda karar verilmesi gerekmektedir. Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ithal eden kişi
yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

TCK’nın 188. maddesinin 1. fıkrasında yaptırıma bağlanan son seçimlik hareket, uyuşturucu veya uyarıcı madde ihraç etmektir. TCK madde 188/1 uyarınca
uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ihraç etmek suç olarak sayılmıştır. İhraç fiili, uyuşturucu maddelerin, ruhsatsız veya ruhsata aykırı ve yasa dışı olarak ülke sınırları dışına çıkarılması olarak tanımlanabilecektir. TCK’nın 188. maddesinde ihraç, imal ve ithal ile birlikte seçimlik olarak düzenlenmiştir. Bu düzenlemeye göre imal edilen uyuşturucu maddenin ihraç edilmesi durumunda iki ayrı suç oluşmaz. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ihracı suçuna teşebbüs hükümlerinin uygulanması açısından gümrük kapısından ya da gümrük kapısı haricinde başka bir yerden uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı farklılık arz etmektedir. Gümrük sahasına girmeden önce uyuşturucu maddenin yakalanması durumunda sevk veya nakletme suçu, gümrük kapılarında yetkili memura gerçeğe aykırı beyanda bulunulduktan sonra, henüz ülke sınırı geçilmeden önce uyuşturucu maddenin ele geçirilmesi durumunda ihraca teşebbüs suçu oluşacaktır.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ihraç eden kişi yirmi yıldan otuz yıla kadar hapis ve iki bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Gerçekleştirilen ihraç fiilinin, diğer ülke açısından ithal olarak nitelendirilmesi dolayısıyla bu ülkede yapılan yargılama sonucunda hükmolunan cezanın infaz edilen kısmı, TCK 188/2 uyarınca Türkiye’de uyuşturucu veya uyarıcı madde ihracı dolayısıyla yapılacak yargılama sonucunda hükmolunan cezadan mahsup edilir.

TCK madde 188/3’de uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satmak, satışa arz etmek, başkalarına vermek, sevk etmek, nakletmek, depolamak, satın almak, kabul etmek, bulundurmak suç olarak sayılmıştır. Bu fıkrada sayılan seçimlik hareketli fiiller, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ülke içinde ticaretinin gerçekleştirilmesine yönelik olarak gerçekleştirilen fiillerdir. Satma, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bir bedel karşılığında başkasına devredilmesini ifade etmektedir. Ruhsatsız ya da ruhsata aykırı olarak uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi bir bedel karşılığında diğer bir kimseye vermek satıştır. Uyuşturucu veya uyarıcı maddenin satışa arz edilmesi, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin satışının yapılmadan önce satılacağına ilişkin iradeyi gösteren söz ve davranışlarda bulunulmasıdır. Kişinin elindeki mal konusunda pazarlık yapması, belirli noktalarda müşteri beklemesi ya da malı buluşma noktasına getirmesi hallerinde satışa arz etme fiili gerçekleşir. Başkalarına verme, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin devir eden tarafından herhangi bir bedel alınmadan, başka birisine devredilmesidir. Nakletmek ve sevk etmek, uyuşturucu maddenin mülkiyetinin ve faydalanılmasının bir başkasına devredilmesi amacıyla bir yerden diğer bir yere götürülmesi veya taşınmasıdır. Sevk ve nakil suçunun oluşabilmesi için uyuşturucu maddenin bir başkasına devredilmek amacıyla götürülmesi veya taşınması gerekmektedir. Depolama, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin bir yerde tutulması, uyuşturucu veya uyarıcı maddenin gizlenmek ve sırası gelince gizlendiği yerden çıkarılıp kullanmak için bir yere istif edilmesidir.

Satın almak, bir bedel ödemek suretiyle uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi “kazanç amacıyla” satın almaktır. Satın alan ibaresinden anlaşılması gereken, uyuşturucu veya uyarıcı maddeyi yurt içinde kazanç düşüncesiyle satın alınmasıdır. Kabul etme, uyuşturucu veya uyarıcı madde üzerinde tasarrufta bulunma olanağı elde edilmesi, uyuşturucu ve uyarıcı maddenin kazanç amacıyla kendi eline ya da egemenliği altına geçmesini sağlamaktır. Bulundurma, uyuşturucu veya uyarıcı madde üzerinde fiili egemenlik ilişkisinin devam ettirilmesini ifade eder. Bu anlamda bulundurma, kesintisiz suç niteliği gösterir. Uyuşturucunun cinsi ve miktarı cezanın tayininde önemlidir. Kişisel kullanım ihtiyacı sınırını aşıyorsa ticaret amacıyla bulundurduğuna karine teşkil eder. Bulundurulan uyuşturucu maddenin, başkalarına temin amacıyla bulundurulduğunun kesin delillerle kanıtlanması gerekir.

Uyuşturucu veya uyarıcı maddeleri ruhsatsız veya ruhsata aykırı olarak ülke içinde satan, satışa arz eden, başkalarına veren, sevk eden, nakleden, depolayan, satın alan, kabul eden, bulunduran kişi, on yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır. Ancak uyuşturucu veya uyarıcı madde verilen veya satılan kişinin çocuk olması hâlinde, veren veya satan kişiye verilecek hapis cezası on beş yıldan az olamaz.

TCK madde 188/6’da üretimi resmi makamların iznine veya satışı yetkili tabip tarafından düzenlenen reçeteye bağlı olan ve uyuşturucu veya uyarıcı madde etkisi doğuran her türlü maddenin de ithali, imali, ihracı ve ticaret teşkil edecek fiilleri suç olarak sayılmıştır. Bu madde kapsamında işlenen suçun cezalandırılması yukarıda belirtilen fıkralara göre yapılır ancak verilecek ceza yarı oranına kadar indirilebilir.

TCK madde 188/7’de uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmamakla birlikte, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan maddeyi ithal etmek, imal etmek, satmak, satın almak, sevk etmek, nakletmek, depolamak veya ihraç etmek suç olarak belirtilmiştir. Bu suçun konusu, uyuşturucu veya uyarıcı madde üretiminde kullanılan maddelerdir ve bunlar uyuşturucu veya uyarıcı etki doğurmazlar ancak suçun oluşması için bu maddelerin ithal ve imalinin resmi makamların iznine bağlı olması gerekir. Bu fıkrada belirtilen suçları işleyen kişi sekiz yıldan az olmamak üzere hapis ve bin günden yirmi bin güne kadar adli para cezası ile cezalandırılır.

Cezayı Arttıran Nitelikli Haller

TCK 188. maddesinin 1. fıkrası ve 3. fıkrasında düzenlenen suçlarda (imal, ithal, ihraç, ticaret) belirtilen uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin eroin, kokain, morfin, sentetik kannabinoid ve türevleri veya bazmorfin olması halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılır. Bu nitelikli hal TCK 188/6’ıncı maddesinde düzenlenen suç için uygulama alanı bulmaz.

TCK 188. maddesinin 3. fıkrasında belirtilen suç teşkil eden fiillerin okul, yurt, hastane, kışla veya ibadethane gibi tedavi, eğitim, askeri ve sosyal amaçla toplu bulunulan bina ve tesisler ile bunların varsa çevre duvarı, tel örgü veya benzeri engel veya işaretlerle belirlenen sınırlarına iki yüz metreden yakın mesafe içindeki umumi veya umuma açık yerlerde işlenmesi halinde verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

TCK 188. maddesinin 1. fıkrası ve 3. fıkrasında düzenlenen suçların, üç veya daha fazla kişi tarafından birlikte işlenmesi hâlinde verilecek ceza yarı oranında arttrılır.

TCK 188. maddesinin 1. fıkrası ve 3. fıkrasında düzenlenen suçların, suç işlemek için teşkil edilmiş bir örgütün faaliyeti çerçevesinde işlenmesi hâlinde, verilecek ceza bir kat artırılır.

TCK 188. maddesinin 1. fıkrası, 3. fıkrası, 6. fıkrası ve 7. fıkrasında yani 188. maddede düzenlenen tüm suçların tabip, diş tabibi, eczacı, kimyager, veteriner, sağlık memuru, laborant, ebe, hemşire, diş teknisyeni, hastabakıcı, sağlık hizmeti veren, kimyacılıkla veya ecza ticareti ile iştigal eden kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında artırılır.

Etkin Pişmanlık

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imali ve ticareti suçlarında, etkin pişmanlık hükümleri her somut olayda ayrı ayrı değerlendirilmeli ve failin eylemleri, resmi makamlara ne gibi yardımda bulunarak diğer faillerin eylemlerinin ortaya çıkardığı hususları ayrıntılı bir şekilde tespit edilmesi gerekmektedir. Bunun haricinde etkin pişmanlık hükümlerinin kişi hakkında uygulanması açısından resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce etkin pişmanlıkta bulunulması ve suçlar haber alındıktan sonra etkin pişmanlıkta bulunulması hallerine göre farklılık söz konusudur.

Resmi Makamlar Tarafından Haber Alınmadan Önce Etkin Pişmanlıkta Bulunulması(TCK 192/1):

Uyuşturucu veya uyarıcı madde imal ve ticareti suçlarına iştirak etmiş olan kişi, resmi makamlar tarafından haber alınmadan önce, diğer suç ortaklarını ve uyuşturucu veya uyarıcı maddelerin saklandığı veya imal edildiği yerleri merciine haber verirse, verilen bilginin suç ortaklarının yakalanmasını veya uyuşturucu veya uyarıcı maddenin ele geçirilmesini sağlaması halinde, hakkında cezaya hükmolunmaz.

Suçlar Haber Alındıktan Sonra Etkin Pişmanlıkta Bulunulması(TCK 192/3):

Suçlar haber alındıktan sonra gönüllü olarak, suçun meydana çıkmasına ve fail veya diğer suç ortaklarının yakalanmasına hizmet ve yardım eden kişi hakkında verilecek ceza, yardımın niteliğine göre dörtte birden yarısına kadarı indirilir.

Av. Muhammed TOPAL

Yazımız genel bilgilendirme amaçlı olup, konuyla ilgili detaylı bilgi ve sorularınız için ceza hukuku alanında uzman bir avukata danışmanızı tavsiye ederiz.

Keskin&Yıldız Hukuk ve Danışmanlık, Bursa Avukat, Bursa Hukuk Bürosu, Bursa Hukuki Danışmanlık, Bursa Ceza Avukatı, Uyuşturucu Madde, İmal, Kullanma, Denetimli Serbestlik, Etkin Pişmanlık, Hükmün Açıklanmasının Geri Bırakılması, HAGB.